KOMUNIKACJA

Definicja komunikacji.

„Komunikacja” oznacza wzajemne przekazywanie informacji, umiejętności, pojęć, idei, uczuć za pomocą symboli tworzonych przez słowa, dźwięki, obrazy czy dotyk. „Komunikacja społeczna” zaś to proces zachodzący w toku interakcji międzyludzkiej.

· Słowo KOMUNIKOWANIE pochodzi od łacińskiego COMMUNIS – wspólny. Komunikując się bowiem ustanawiamy wspólnotę z kimś innym. A więc, staramy się przekazać informację, ideę, opinię, postawę. (por. W. Schramm (red.), The Process and Effects of Mass Communication, Urbana 1954)

· Pojęcie komunikacja pochodzi od łac. czasownika communico, communicare (uczynić wspólnym, połączyć, udzielić komuś wiadomości, naradzać się) i rzeczownika communio (wspólność, poczucie łączności). (Słownik łacińsko – Polski, PWN, Warszawa 1973, str. 101)

· Komunikacja polega na wymianie informacji i stanowi podstawę dialogu społecznego. Wymiana informacji prowadzi do gruntownego poznania i rozumienia potrzeb i stanowisk stron. Jej celem jest wyrównanie stanu świadomości wszystkich zaangażowanych podmiotów i wszystkich partnerskich stron. Informacja dotyczy zarówno środowisk wewnętrznych każdej ze stron dialogu, wymiany między stronami oraz komunikacji zewnętrznej, kierowanej do mediów oraz do środowisk nie zaangażowanych bezpośrednio w dialog, w tym do środowisk opiniotwórczych. Informacja wymieniana w procesie komunikacji musi być pełna, nieograniczona, bezstronna i ciągła. Proces komunikacji nie powinien przebiegać spontanicznie. (Krakowski Program Dialogu Społecznego KPDS 2007 – 2010. Koncept i moduł realizacyjny, Stafiej i Partnerzy, Kraków 2007)

· "Komunikacją nazywamy porozumiewanie się. Jej celem jest stworzenie wspólnoty komunikacyjnej, a więc takich społecznych warunków, w których ludzie łatwo rozumieją się nawzajem i czują się sobie potrzebni". (J. Mikułowski Pomorski, Komunikacja Międzykulturowa. Wprowadzenie, Kraków 1999, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie)

· Komunikacja to rozległy obszar wzajemnej wymiany faktów i opinii między ludźmi, grupami społecznymi, instytucjami itd. (Ch.E.Redfield, Communication in Management, Chicago 1958)

· Komunikacja obejmuje wszelkie wypowiadanie się mające na celu wzajemne porozumiewanie. (G. Revesz, Ursprung und Vorgrschichte der Sprache, Berlin 1946)

· Komunikowanie jest jednym z najstarszych procesów społecznych. Towarzyszy ono człowiekowi od momentu, kiedy istoty ludzkie zaczęły żyć w grupach i organizować pierwsze struktury. Dziś nie można wyobrazić sobie nowoczesnych społeczeństw, których członkowie nie porozumiewają się ze sobą. Społeczeństwa nie tylko istnieją dzięki przekazywaniu informacji i komunikowaniu, ale ich istnienie polega na procesach przekazu i komunikacji. Wszystkie procesy przebiegające z udziałem ludzi mają charakter społeczny, zatem i komunikacja jest społeczna, gdyż jej uczestnikami są zawsze członkowie społeczeństwa. Stąd mówimy o komunikacji społecznej, jako o najszerszym zbiorze procesów porozumiewania się jednostek i grup. Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki. (Bogusława Dobek – Ostrowska, Podstawy komunikowania społecznego, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 2007)

Modele komunikowania.
Model Lasswella (1948)
Marold Lasswell, postrzegał komunikowanie jako proces linearny, którego struktura odpowiada pięciu podstawowym pytaniom: Kto mówi? – Co mówi? – Za pośrednictwem jakiego kanału? – Do kogo mówi? – Z jakim skutkiem?

Model Lasswella przedstawia komunikowanie jako sekwencję zdarzeń zaczynających się od jednej osoby a kończących się pewnym efektem, którego doświadcza inna osoba. Pięć kluczowych elementów komunikowania:
1. Nadawca,
2. Komunikat (przekaz),
3. Kanał komunikacyjny,
4. Odbiorca,
5. Wpływ przekazu w postaci określonego efektu.
Lasswell przedstawia komunikowanie jako proces linearny, jednostronny.

Model Shannona i Wearena.
Model Shannona i Wearena (1948) Model zaproponowany przez Shannona i Wearena obejmuje pięć podstawowych komponentów: źródło informacji, nadajnik, odbiornik, adresat i szum. Został on stworzony dla opisania komunikowania za pośrednictwem telefonu. Osoba telefonująca do kogoś jest źródłem informacji, telefon natomiast jest nośnikiem informacji transmitującym przekaz w postaci sygnału elektrycznego.

Model Shannona i Wearena zakłada, że:
1. komunikowanie jest bardziej linearną sekwencją transmisji i odbioru niż jako dynamiczną interakcją pomiędzy ludźmi;
2. szum istnieje tylko wewnątrz przekazu;
3. model ten ma charakter mechaniczny.

Model DeFleura.
MODEL SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO (DeFleur 1966) przekaz odbiorcaàNadawca Odbiorca przekaz nadawca MODEL ZWRACA UWAGĘ NA PROBLEM ODPOWIEDZIALNOŚCI MIĘDZY przekazem wysłanym a odebranym. DeFleur zdaje sobie sprawę, że z taką sytuacją jak na wykresie mamy do czynienia niezwykle rzadko. Jej osiągnięciu służy sprzężenie zwrotne. Jego model, to w istocie połączenie dwóch aktów komunikowania, w których nadawca jest także odbiorcą.

MODEL SYSTEMOWY (DeFleur, 1966) Model przedstawia syntetycznie wielorakie zależności systemu komunikowania masowego od innych elementów systemu społecznego USA. Wprowadza nowe elementy: - instytucje kontrolujące, regulujące i stymulujące proces komunikowania masowego - jest to dość uniwersalny model, nadaje się do analizy wszystkich wolnorynkowych systemów medialnych.

Kierunki przepływu informacji.
Ze względu na kierunek przepływu informacji wyróżniamy 3 rodzaje komunikacji: w dół, w górę i komunikację horyzontalną.

Komunikacja w dół:
Komunikacja w dół opiera się na przekazywaniu informacji przez kadrę kierowniczą różnych szczebli, zarówno przez szczebel zarządu, jak i kierownictwo liniowe.
Służy komunikowaniu związanemu z polityką klubu, jej celami, misją, obowiązującymi procedurami i przepisami, ważnymi wydarzeniami w klubie, sytuacją rynkową, mogącą mieć wpływ na działalność klubu oraz osiągnięciami pracowników. Narzędzia komunikacji w dół wykorzystuje się również na poziomie bezpośredniego kontaktu przełożony – podwładny, głównie w celu informowania pracowników o zadaniach i ocenie ich pracy.
Komunikacja w dół może przybierać różne formy. Są to: gazety firmowe, tablice ogłoszeń, biuletyny, podręczniki pracownika, instrukcje, raporty, zebrania, Internet, poczta elektroniczna.

Komunikacja w górę:
Komunikacja w górę dostarcza kierownictwu informacje o bieżących problemach, stosunku do celów klubu, propozycjach zmian, pomysłach pracowników, ich postawach i opiniach oraz nieformalnym obiegu informacji (plotkach i przypuszczeniach). Może ona przybierać różne formy: dni otwartych drzwi, zebrań, publikacji, skrzynek pomysłów i zażaleń czy badania opinii i postaw pracowników (ankiety, wywiady).
Rozwinięty system komunikacji w górę niesie ze sobą wiele korzyści, które mogą przyczynić się do podniesienia morale pracowników. Przede wszystkim dostarcza informacji zwrotnych na temat stopnia zrozumienia poleceń i instrukcji. Aktywne słuchanie i wdrażanie cennych pomysłów pracowników pomaga zaakceptować decyzje podejmowane przez naczelne kierownictwo oraz może stanowić ewentualną wskazówkę do podejmowania takowych.

Komunikacja horyzontalna:
Komunikacja horyzontalna jest nieodłącznym elementem współpracy pomiędzy działami. Pomaga likwidować bariery międzydziałowe i geograficzne, tak by decyzje, które muszą być oparte na różnych danych, mogły być w razie potrzeby podejmowane szybko, przy zmniejszonym ryzyku. Bezkonfliktowa współpraca między działami jest w tym zakresie niezbędna. Potrzebna jest również wszędzie tam, gdzie zadania mają charakter interdyscyplinarny, poszukiwane są nowe rozwiązania bądź bardziej efektywne metody pracy. Skuteczna komunikacja zaś ma zapewnić sprawny obieg informacji i budować zaufanie potrzebne do otwartości i kreatywności interdyscyplinarnych zespołów. Głównym zadaniem komunikacji horyzontalnej jest koordynacja komunikacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi klubu oraz rozwiązywanie problemów związanych z brakiem lub zakłóceniami informacyjnymi między działami.

Sieci komunikacyjne: formalne, nieformalne.

Sieć formalna.
Komunikacja odbywająca się wyznaczonymi oficjalnie drogami przepływu informacji, często przebiegającymi zgodnie z hierarchią słuŜbowego podporządkowania, określana jest mianem komunikacji formalnej. Najczęściej dotyczy wszelkiego rodzaju spraw związanych z funkcjonowaniem firmy, realizacji zadań i obowiązków słuŜbowych. Drogi przekazu informacji formalnych bywają określone i wyznaczone przez kierownictwo najwyŜszego szczebla. Komunikacja formalna wiąze się z wykonywanymi przez ludzi – członków organizacji – zadaniami. Rodzaj zadań pracownika wynika z :
• funkcji formalnej pełnionej przez pracownika w organizacji,
• z miejsca które on zajmuje w organizacji,
• z zakresu obowiązków przypisanego do funkcji i stanowiska.

Sieć nieformalna.

Formalne kontakty między pracownikami w ramach komunikacji poziomej dają okazję do nawiązywania kontaktów kolezeńskich, nieformalnych i w efekcie tworzy się w firmie nieoficjalny nurt obiegu informacji – komunikacja nieformalna. Te niesformalizowane relacje zblizają do siebie pracowników na zasadzie sympatii, podobieństwa poglądów, podobieństwa osobowości.

Komunikacja nieformalna nie moficjalnej sankcji w organizacji. Odbywa się poza liniami podporządkowania, przyjmuje rózne formy. W kazdej firmie znajdują się takie miejsca, które sprzyjają rozwojowi takikomunikacji (bufety, korytarze, palarnie itp.). Komunikacja nieformalna najsilniej rozwija się w trudnych, niejasnych sytuacjach kryzysowych. Najczęściej w tych mało klarownych sytuacjach zamiast informacji pojawsię plotka. Na ogół trudno jest przeciwstawić się plotce poniewaz:
1. Ustalenie źródła (nadawcy) plotki jest zazwyczaj niemozliwe.
2. Plotka rozprzestrzenia się z szybkością większą niz inne informacje – najpopularniejszkształt jaki przyjmują drogi rozprzestrzeniania się plotki w organizacji - to kszta„kiści”.

Modele przepływu informacj:
Wzorzec w jaki układa się komunikacja zachodząca pomiędzy członkami grupy.
Koło od wozu- cała komunikacja płynie przez osobę pierwszą zajmującą centralną pozycję.

Model łańcuchowy- zapewnia bardziej wyrównany przepływ informacji pomiędzy członkami grupy, osoby (1-5) kontaktują się z jednym członkiem.

Wzorzec litery Y- jest miej scentralizowany, 2 osoby (1,2) są bliskie centrum.

Model okręgu- droga przebiegu komunikacji zostaje domknięta.

Każdy z każdym- najbardziej zdecentralizowana sieć kanałów, każdy człowiek w równym stopniu uczestniczy w procesie komunikacji.

WINOROŚL - nieformalna sieć komunikacji wśród ludzi nie należących do organizacji, może przenikać całą organizację i nie zawsze odpowiada wzorcowi formalnych kanałów informacyjnych. 1) Łańcuch plotki: jedna osoba opowiada wielu innym.
2) Łańcuch kiści : wielu ludzi opowiada niewielu dalszym osobom.

Sieci pogłosek:

Pojedyńcza nitka:
W łańcuchu o pojedynczej nitce osoba A mówi coś osobie H która powtarza osobie C i tak dalej. Taki łańcuch cechuje się najmniejszą dokładnością przekazywanych informacji.

Plotkarz.
W łańcuchu typu „plotkarz' jedna osoba uzyskuje informację i przekazuje ją wszystkim innym .

Przypadek.
W łańcuchu typu „przypadek" poszczególnym osobom jest obojętne, komu przekazują informację; mówią o niej przypadkowym osobom, które z kolei w przypadkowy sposób przekazują ją dalej.

Kiść.
W łańcuchu typu „kiść" osoba A przekazuje informację kilku wybranym osobom; niektóre z nich przekazują ją dalej następnym wybranym osobom. Davis uważa, że „kiść" jest dominującym układem sieci pogłosek w organizacjach.